- 03 апреля 2024
Гъэтхапэм и 14-м адыгабзэм и Мафэ ти Адыгэ Республикэ щыхагъэунэфыкIы. Тибзэ изэгъэшIэн унагъом ыуж Iоф анахьэу зыщыдашIэрэр, бзэм идэхагъэ къыткIэхъухьэрэ ныбжьыкIэхэм зэхашIэным пылъыр ублэпIэ еджапIэр, ащ икIэлэегъаджэхэр ары. Ахэм якъулайныгъэ бэкIэ елъытыгъ сабыйхэм тибзэ уасэу фашIыщтыр, яшIэныгъэ икуугъэщтыр. Адэ непэ сыдэущтэу республикэ кIэлэегъаджэ колледжым щагъэхьазырыха ти неущырэ кIэлэегъаджэхэр? Къина умыадыгэмэ адыгабзэр зэбгъэшIэныр ащ урылэжьэнэу? Мы упчIэхэм яджэуап зэригъэшIагъ Гъонэжьыкъо Сэтэнай.
Адыгэ кIэегъэджэ колледжэу Андырхъое Хъусен ыцIэ зыхьырэм 1994-рэ илъэсым къыщыублагъэу урыс студентхэми адыгабзэр щызэрагъашIэ. А илъэсым бзэм фэгъэхьыгъэ унашъоу къыдэкIыгъэм диштэу, кIэлэегъаджэхэм программэ зэхагъэуцон, ащ диштэу мыщ щеджэрэ ныбжьыкIэхэм Iоф адашIэнэу колледжым пшъэрылъ къыфашIыгъ.
- А программэм апэу дэлэжьагъэхэр КIэрэщэ Зайнабрэ Пэнэшъу Нинэрэ, - тарихъыр къытфеIуатэ урыс студенхэм адыгабзэр языгъэшIэрэ Пэнэшъу Мэрянэ. Апэрэ тхылъэу «Адыгабзэр» зыфиIорэр ахэм къыдагъэкIыгъагъ. ЖэнэлI Тэмарэ, ГункIэкъо Муслимат, Сэмэгу Фатимэ, Терчыкъо Лидэ джахэр арых апэ дэдэу урыс студентхэм Iоф адэзышIэнэу езыгъэжьагъэхэр.
Апэрэ илъэсхэм адыгабзэр зэрэзэрагъа-шIэщтыгъэм непэрэр текIы. А лъэхъаным хэушъхьафыкIыгъэ купхэр яIагъэх. Ащ къикIыщтыгъэр урыс студентхэм икъу фэдизэу адыгабзэр зэрэзэрагъашIэщтыгъэр ары. Адыгэхэм афэдэу ахэм кууоу бзэр къызIэкIагъахьэщтыгъэ. Практикэ ахьынэу еджапIэхэм кIощтыгъэх, адыгабзэкIэ рагъаджэщтыгъэх. Ащ фэдэ апэрэ купэу колледжыр къэзыухыгъэхэр Адыгэ къэралыгъо университетым илъэпкъ факультет хэушъхьафыкIыгъэ группэ къафыщызэIуахи, яеджэн щыпадзэжьыгъагъ. А купым хэтыгъэхэм ащыщэу Марина Волковам адыгабзэкIэ диссертацие ытхыгъ.
Зигугъу къэтшIыгъэ купым щыщхэр непэ адыгабзэм чанэу рэлажьэх. Республикэм ит гурыт еджапIэхэм адыгабзэмкIэ ащырагъаджэх, телевидением Iоф щашIэ.
- Непэ колледжым адыгабзэр зэрэщызэ-рагъашIэрэр тIэкIу зэхъокIыгъ. Группэхэм зэкIэм зэрагъашIэ, ау ыпэкIэ фэдэу куооу рагъэджэнхэр программэм къыдилъытэрэп. Я 2-3-рэ курсхэр арых зэзыгъашIэхэрэр, - къытфеIуатэ Мэрянэ. – Адыгабзэм рыгущыIэнхэр, къараIорэр къагуры-Iоныр ары анахьэу тынаIэ зытедгъэтырэр.
ИцIыкIугъом къыщегъэжьагъэу адыгабзэр зыIэкIэмылъ нэмыкI лъэпкъым щыщ студентым бзэр зэригъэшIэныр псынкIэп. Сыда пIомэ мэкъэ Iужъухэр, гущыIэ къинхэр ащ хэтых. Ау колледжым щеджэрэ ныбжьыкIэхэм ар нахь куоу зэрэрагъэшIэщтым кIэлэегъаджэхэр пылъых.
- Непэ акIугъэ темэр агу къэдгъэкIыжьызэ, кIэджыкIыжьыныр зыщытымыгъэгъупшэу егъэджэн сыхьатхэр зэхэтэщэх, - игущыIэ лъегъэкIуатэ Пэнэшъу Мэрянэ. – Iоф зышIэрэ пэпчъ екIолIэкIэ гъэнэфагъэ иI. Ау сишIошIкIэ кIэджыкIыжьыныр, гущыIэныр, езбыр зэгъэшIэныр хэмытэу бзэм фебгъэджэнхэр къины хъущт. Пшысэу ашIэхэрэм урысыбзэкIэ тяджэ, ахэр адыгабзэкIэ зэтэдзэкIых. Ахэр спектакль цIыкIу фэдэу ежьхэм агъэуцух ыкIи къагъэлъагъо. Мыщ фэдэ шIыкIэхэм яшIуагъэкIэ гущыIэхэр агу къенэжьых.
Адыгабзэм фэгъэхьыгъэ мэфэкI Iофтхьабзэхэу, зэнэкъокъухэу колледжым щызэхащэхэрэм урыс студентхэр чанэу ахэлажьэх. Ахэм усэ зэфэшъхьафхэр къаIох, ясэнаущыгъэ къагъэлъагъо.
Колледжым я 3-рэ курсым щеджэрэ Лилия Демченкам адыгабзэр шIогъэшIэгъонэу зэрэзэригъашIэрэр тыушэтын тлъэкIыгъ. Ащ гущыIэхэр IупкIэу ыкIи къабзэу къеIох.
- ЕджапIэм адыгабзэр щызэзгъэшIагъ, ау шIэныгъэ ин сIэкIэлъэу сыкъычIэкIыгъ сIон слъэкIыщтэп, - къеIуатэ Лилие. – ЕджапIэр къызысэухым гущыIэ заулэ нахь сшIэщтыгъэп. Колледжым сыкъызычIахьэм адыгабзэр нахь куоу зэзыгъэшIэнэу езгъэжьагъ.
Лилие я 2-рэ курсым щегъэжьагъэу адыгабзэр зэрегъашIэ. Илъэсырэ ныкъорэм къыкIоцI пшъашъэм гущыIэхэм къарыкIырэр къыгурыIо хъугъэ, ежьыри гущыIэухыгъэхэр дэгъоу къызэпегъафэх.
- Адыгэ Республикэм сыщэпсэу. Адыгэ лъэпкъым сыхэс, сипшъэшъэгъухэр адыгэх. Ахэр зэкIэ зэхэубытагъэу адыгабзэм нахь пэблагъэ сыхъуным фэIорышIагъэх, - игущыIэ лъегъэкIуатэ пшъэшъэ ныбжьыкIэм. – Я 4-рэ курсыр къэсыухы зыхъукIэ, адыгабзэр дэгъоу сIэкIэлъынэу пшъэрылъ зыфэзгъэуцужьыгъ.
Функ Людмилэ Джэджэ районным щыщ. Ащ гурыт еджапIэм адыгабзэр щызэригъэшIагъэп. Я 3-рэ курсым щеджэрэ пшъэшъэ ныбжьыкIэм бзэр шIогъэшIэгъон, ар нахь куоу зэрэзэри-гъэшIэщтым пылъ. Адыгабзэм фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэу колледжым щызэхащэхэрэм чанэу ахэлажьэ.
Гъонэжьыкъо Сэтэнай.
